Aleksander Wacław Krupkowski

Aleksander Wacław Krupkowski
Nazwisko	Krupkowski
Imię / imiona	Aleksander Wacław
Tytuły / stanowiska	Prof. zw. dr inż.
Tytuły honorowe AGH	Doktor Honoris Causa AGH
Data urodzenia	27 marca 1894
Miejsce urodzenia	Nadarzyn
Data śmierci	1 maja 1978
Miejsce śmierci	Kraków
Dyscyplina/specjalności	przeróbka plastyczna metali, analia techniczna metali, pirometalurgia, fizykochemia metali, podstawy termodynamiki, stopy metali nieżelaznych
Pełnione funkcje	Dziekan Wydziału Hutniczego AG (1936-1938 i 1945-1948)
Wydział	Wydział Metalurgiczny
Rok przyznania doktoratu h.c. AGH	1964
Powód przyznania doktoratu h.c. AGH	za szczególne zasługi dla rozwoju nauki, kultury i gospodarki narodowej
Odznaczenia i nagrody	Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Złoty Krzyż Zasługi, Order Budowniczych Polski Ludowej, Order Sztandaru Pracy, Medal 10-lecia Polski Ludowej
Funkcje Gdzie od do Dziekan Wydział Hutniczy 1936 1938 Dziekan Wydział Hutniczy 1945 1948

Prof. zw. dr inż. Aleksander Wacław Krupkowski (1894-1978)

Dyscyplina/specjalności: przeróbka plastyczna metali, analia techniczna metali, pirometalurgia, fizykochemia metali, podstawy termodynamiki, stopy metali nieżelaznych

Nota biograficzna

Urodził się 27 marca 1894 roku w Nadarzynie k. Pruszkowa. Zmarł 1 maja 1978 roku w Krakowie, pochowany na Cmentarzu Rakowickim.

Studia metalurgiczne w Instytucie Politechnicznym w Petersburgu (1912-1917), studia uzupełniające w Uniwersytecie w Lejdzie (1927-1928) i w Politechnice Warszawskiej (1928). W wyniku Sonderaktion Krakau był więziony w Krakowie, we Wrocławiu i w Sachsenhausen.

Dr nauk technicznych PW (1928). Początkowo pracował w PW, a od 1923 roku w AG jako adiunkt, następnie po habilitacji prof. nadzw. Od 1930 roku, kierownik Katedry Innych poza Żelazem Metali (1930-1945), profesor zw. (1937), kierownik Katedry Metalurgii Metali Nieżelaznych. Prowadził wykłady z metalurgii metali nieżelaznych w latach 1930-1939 i 1945–1964. Dziekan Wydziału Hutniczego AG (1936-1938) i (1945-1948).

Pracownik Instytutu Metali Nieżelaznych w Gliwicach, Instytutu Podstawowych Problemów Techniki PAN, Przewodniczący Polskiego Komitetu Hutnictwa PAN i innych placówek naukowo-badawczych. Naczelny Redaktor „Archiwum Hutnictwa”.

Opublikował ok. 160 prac z zakresu naprężeń metali (m.in. wyprowadził tzw. wzór Krupkowskiego); wraz z M. Balickim opisał zjawiska zachodzące w procesie rekrystalizacji; sformułował paraboliczne prawo umocnienia metali polikrystalicznych i in. Autor 20 patentów. Twórca największej w Polsce szkoły metalurgicznej, zainicjował współpracę naukową z Institute of Metals, Iron and Steel Institute i Institute of Mining and Metallurgical Engineers w USA.

Członek korespondent ANT (1934), czł. zw. TNW, czł. rzecz. PAN, wiceprezes PAN (1962–1965) i PAU, członek polskich i zagranicznych stowarzyszeń naukowych.

Doktor honoris causa AGH (1964 roku), za szczególne zasługi dla rozwoju nauki, kultury i gospodarki narodowej) oraz Akademii Górniczej we Freibergu (1961).

Jego imieniem nazwano Inst. Podstaw Metalurgii PAN oraz Pawilon A-2.

Odznaczenia i nagrody

Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Złoty Krzyż Zasługi, Order Budowniczych Polski Ludowej, Order Sztandaru Pracy I Klasy i II Klasy, Medal 10-lecia Polski Ludowej, Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, Za Długoletnią Służbę, Medal Zwycięstwa i Wolności 1945, Zasłużony Hutnik PRL, Medal Honorowy Francuskiego Towarzystwa Metalurgicznego oraz liczne nagrody państwowe i resortowe.

Źródła do biogramu

Książki

• 65 lat Instytutu Metalurgii i Inżynierii Materiałowej im. Aleksandra Krupkowskiego Polskiej Akademii Nauk 1952-2017. Kraków 2017, 3, 10-11, [foto]
• Akademia Nauk Technicznych : 1933-1937. Warszawa 1937, s. 130-131
• Biogramy uczonych polskich : materiały o życiu i działalności członków AU w Krakowie, TNW, PAU, PAN. Cz. 4 : Nauki techniczne. Oprac. A. Śródka, P. Szczawiński. Wrocław 1988, s. 183-189, [foto]
• Encyklopedia Krakowa. Kraków 2000, s. 513
• Księga jubileuszowa dla uczczenia zasług naukowych Aleksandra Krupkowskiego. Red. Z. Było. Warszawa 1965, s. 543
• Księga wychowanków i wychowawców Akademii Górniczej w Krakowie (1919-1949). Oprac. J. Sulima-Samujłło. Kraków 1979, s. 94
• Materiały Informacyjne [nr 4]. Komisja Propagandowa Komitetu Obchodu 50-lecia AGH. Kraków 1969, s. 97
• Non omnis moriar… : groby profesorów AGH Cmentarz Rakowicki. [Z. 1]. Oprac. H. Sieński. Kraków 2018, s. 53-54, [foto]
• Profesor Aleksander Krupkowski. W: 100 anegdot na stulecie Wydziału 1922-2022 : jubileusz 100-lecia Wydziału Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej AGH. Oprac. I. Suliga. Kraków 2022, s. 21-23, [foto]
• [Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1935/36]. Kraków 1935, s. 25
• [Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1936/37]. Kraków 1936, s. 28
• [Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1937/38]. Kraków 1937, s. 26
• [Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1938/39]. Kraków 1938, s. 29-30
• [Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1946/47]. Kraków 1946, s. 14
• [Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1947/48]. Kraków 1947, s. 6
• Słownik biograficzny techników polskich. Z. 9. Red. Z. Skoczyński. Warszawa 1998, s. 66-67
• Słownik polskich pionierów techniki. Pod red. B. Orłowskiego. Katowice 1986, s. 111-112
• Sylwetki zmarłych członków Oddziału Krakowskiego Polskiej Akademii Nauk. [Red. L. Starkel]. Kraków 2002, s. 75-78
• Śródka A.: Uczeni polscy XIX-XX stulecia. T. 2 : H-Ł. Warszawa 1995, s. 357-359, [foto]
• Truszkowski W.: Aleksander Krupkowski : heretyk czy prekursor. Kraków 1998, 60 s.
• Wielka Księga 85-lecia Akademii Górniczo-Hutniczej. [Oprac.] zespół aut. K. Pikoń (red. naczelny), A. Sokołowska (dyrektor projektu), K. Pikoń. Gliwice 2004, s. 179
• Wydział Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej : Wydział Hutniczy (1922-1951), Wydział Metalurgiczny (1951-1993), Wydział Metalurgii i Inżynierii Materiałowej (1993-2005) : jubileusz 90-lecia Wydziału : 1922-2012 [AGH]. Kraków 2012, s. 74-75, [foto]
• Wydział Metalurgii i Inżynierii Materiałowej : informator. [Red. J. Kajtoch]. Kraków 1994, s. 25, [foto]
• Wydział Metalurgii i Inżynierii Materiałowej : jubileusz 75-lecia Wydziału 1922-1997. Kraków 1997, s. 37-38
• Wydział Metalurgii i Inżynierii Materiałowej : jubileusz 80-lecia Wydziału 1922-2002. [AGH]. Kraków 2002, s. 71-72, [foto]
• Wyrok na Uniwersytet Jagielloński 6 listopada 1939. Pod red. L. Hajdukiewicza. Kraków 1989, s. 288-289, [foto]
• Z dziejów Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie w latach 1919-1967. Oprac. J. Sulima-Samujłło oraz zespół aut. Kraków 1970, s. 624 (Wydawnictwa Jubileuszowe 1919-1969)

Artykuły

• Aresztowani podczas aktion gegen Universitäts-Professoren 6 listopada 1939 roku : aresztowani naukowcy Wydziału Hutniczego Akademii Górniczej. Alma Mater 2019, numer specjalny 212, s. 33, [foto]
• Bolewski A.: Osiągnięcia Akademii Górniczej w Krakowie w okresie 1919-1939 : z kart historii. Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 1994, nr 6-7, s. 5-8
• Dział informacyjny Wydziału Metalurgicznego AGH za okres 50-lecia Wydziału 1922-1972 : VII. Odznaczenia, wyróżnienia i nagrody. Zeszyty Naukowe AGH ; nr 367. [Seria] Metalurgia i Odlewnictwo 1973 z. 51, s. 323
• Iwanciw E.: Aleksander Krupkowski. Nauka Polska 1961, nr 2, s. 99-104
• Iwanciw E.: Działalność naukowa profesora dra inż. Aleksandra Krupkowskiego. Zeszyty Naukowe AGH ; nr 37. [Seria] Metalurgia i Odlewnictwo 1961, z. 7, s. 5-7, [foto]
• Janowski J.: Dział Informacyjny Wydziału Metalurgicznego AGH za okres 50-lecia Wydziału 1922 - 1972 r. Zeszyty Naukowe AGH ; nr 367. [Seria] Metalurgia i Odlewnictwo 1973, z. 51, s. 277-339
• Jasieński Z., Wierzbiński S.: Działalność naukowa i dydaktyczna prof. dr. hab. inż. Aleksandra Krupkowskiego. Archiwum Hutnictwa 1978, z. 3, s. 345-354
• Jubileusz pracy naukowej prof. dr. Aleksandra Krupkowskiego. Hutnik 1966, R. 33, nr 7/8, s. 347-348
• Jubileusz współtwórcy nowoczesnego hutnictwa prof. dr. inż. Aleksandra Krupkowskiego. Przegląd Odlewnictwa 1974, nr 6, s. 225, [foto]
• Karwan T.: Życie i działalność profesora dr hab. inż. Aleksandra Krupkowskiego. Rudy i Metale Nieżelazne 1978, nr 10, s. 476-477
• Łuksza J.: 75 lat (1922-1997) Wydziału Metalurgii i Inżynierii Materiałowej Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie. Metallurgy and Foundry Engineering [wyd. AGH] 1997, Vol. 23, nr 3, s. 379-388
• Nowakowski J., Gądek M.: Wydział Metali Nieżelaznych AGH w 40-lecie działalności. Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 2002, nr 106/107, s. 15-16, [foto]
• Prof. dr Aleksander Krupkowski. Normalizacja 1978, nr 8, s. 40 [nekr.]
• Prof. dr h. c. [honoris causa] hab. inż. Aleksander Krupkowski : (1894-1978). Biuletyn Instytutu Metali Nieżelaznych 1978, nr 1, s. 49-52, [foto].
• Ptak W.: Aleksander Krupkowski (1894-1978). Nauka Polska 1978, nr 9, s. 123-128
• Sieński H.: Profesor Aleksander Krupkowski : tablice - pamięć wiecznie żywa - część 10. Biuletyn AGH 2014, nr 75, s. 21-24, [foto]
• Szerłomski J.: Cenniejsze niż złoto... Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 2003, nr 116, s. 18-19, [foto]
• Szerłomski J.: Książka o prof. Aleksandrze Krupkowskim. Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 1998, nr 58, s. 26
• Tomczyk M.: 75. rocznica "Sonderaktion Krakau". Biuletyn AGH 2014, nr 83, s. 8-9, [foto]
• Truszkowski W.: Aleksander Krupkowski - w stulecie urodzin : (27. III. 1994). Archives of Metallurgy 1994, Vol. 39, iss. 1, s. 5-8
• Wosiek E.: Jubileusz 30-lecia pracy naukowej prof. dra inż. Aleksandra Krupkowskiego. Hutnik 1958, nr 3, s. 129-130
• Wspomnienie o profesorze Aleksandrze Krupkowskim [wspomnienie pośmiertne]. Zeszyty Naukowe AGH ; nr 715. [Seria] Metalurgia i Odlewnictwo 1978 T. 4, z. 3, s. 275-280, [foto]
• Wykaz osób, które otrzymały Doktoraty Honoris Causa Akademii Górniczo-Hutniczej. Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 1994, nr 5, s. 18

Inne

• [Dyplom nadania DHC AGH] (na podstawie materiałów Archiwum AGH)