Jan Stefan Manitius

Jan Stefan Manitius
Nazwisko	Manitius
Imię / imiona	Jan
Tytuły / stanowiska	Prof. zw. mgr inż.
Tytuły honorowe AGH	Zasłużony dla Akademii Górniczo-Hutniczej
Data urodzenia	19 kwietnia 1911
Miejsce urodzenia	Zduńska Wola
Data śmierci	14 czerwca 1996
Miejsce śmierci	Kraków
Dyscyplina/specjalności	elektrotechnika;, automatyka napędu, energoelektronika
Pełnione funkcje	Prorektor ds. Nauczania (1956-1961)
Wydział	Wydział Elektrotechniki, Automatyki Informatyki i Elektroniki
Rok przyznania doktoratu h.c. AGH	1994
Powód przyznania doktoratu h.c. AGH	za wybitne osiągnięcia w dziedzinie nauk technicznych, a w szczególności w energoelektronice, automatyce napędu elektrycznego oraz w uznaniu Jego zasług w organizowaniu i rozwoju Wydziału Elektrotechniki, Automatyki i Elektroniki
Odznaczenia i nagrody	Złoty Krzyż Zasługi, Srebrny Krzyż Zasługi, Krzyż Komandorski OOP, Krzyż Oficerski OOP, Nagroda Państwowa II stopnia
Funkcje Gdzie od do Dziekan Wydział Elektryfikacji Górnictwa i Hutnictwa 1952 1954 Prorektor AGH 1956 1961

Prof. zw. mgr inż. Jan Stefan Manitius (1911–1996)

Specjalność: elektrotechnika; automatyka napędu, energoelektronika

Życiorys

Urodził się w Zduńskiej Woli 19 kwietnia 1911 r. Zmarł 14 czerwca 1996 r., pochowany w Krakowie na Cmentarzu Rakowickim.

Studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej ukończył w 1935 r. uzyskując dyplom inżyniera elektryka, ze specjalnością maszyny elektryczne. Tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego uzyskał w 1954 r., profesora zwyczajnego w 1964 r., a profesora emerytowanego w 1981 r. W 1994 r. otrzymał godność dra honoris causa AGH.

W latach 1936-1939 pracował w Państwowych Zakładach Tele- i Radio-technicznych w Warszawie, zajmując się głównie maszynami elektrycznymi do zasilania dużych radiostacji. Opracował wówczas szereg oryginalnych konstrukcji maszyn, które następnie zostały opatentowane. Po wybuchu wojny został ewakuowany wraz z częścią załogi PZTiR do Rumunii. Stamtąd przedostał się do Francji, gdzie otrzymał przydział do 2 Dywizji Strzelców Pieszych Armii Polskiej. Podczas internowania w Szwajcarii został przydzielony do obozu uniwersyteckiego w Winterthur, gdzie pod opieką Politechniki w Zurichu zorganizowano kształcenie internowanych żołnierzy. Sprawował tam funkcję asystenta maszyn elektrycznych (1940-1941) przy szwajcarskim wykładowcy na Wydziale Elektrotechniki. W latach 1941-1942 prowadził wykłady z teorii maszyn komutatorowych i transformatorów oraz ćwiczenia z konstrukcji transformatorów. Współpracował ponadto z Katedrą Maszyn Elektrycznych Politechniki w Zurichu jako asystent wolontariusz wykonując prace badawcze z dziedziny teorii maszyn elektrycznych.

W 1945 r. powrócił do polski i objął stanowisko starszego asystenta, a od 1947 r. - adiunkta w Katedrze Budowy Maszyn Elektrycznych Politechniki Śląskiej w Gliwicach. Jednocześnie (1946-1947) pracował w Biurze Projektów Maszyn Elektrycznych w Katowicach, na stanowisku kierownika Działu Studiów. W 1948 r.został kierownikiem Działu Elektrycznego Biura Projektów Urządzeń Hutniczych "Biprohut" w Zabrzu. Zorganizował wówczas ścisłą współpracę tej jednostki z Katedrą Budowy Maszyn Elektrycznych Politechniki Ślaskiej. Od 1952 r. związany z Akademią Górniczo-Hutniczą w Krakowie, gdzie zorganizował Katedrę Elektrotechniki Hutniczej oraz Wydział Elektryfikacji Górnictwa i Hutnictwa, którego został pierwszym dziekanem (1952-54). W latach 1956-61 pełnił też funkcję prorektora ds. nauczania AGH. Był organizatorem i długoletnim dyrektorem Instytutu Automatyki Napędu i Urządzeń Przemysłowych AGH.

Piastował liczne funkcje w centralnych organach naukowych jako: przewodniczący Komisji Głównej w Komitecie Nauki i Techniki (1968-1972), przewodniczący Zespołu Struktur i Programów w Radzie Głównej Szkolnictwa Wyższego Nauki i Techniki (1971-1973) oraz przewodniczący Zespołu Dydaktyczno-Wychowawczego Elektrotechniki przy Ministerstwie Nauki Szkolnictwa Wyższego i Techniki (1962-1972).

Publikacje i dokonania

Autor 25 publikacji naukowych, w tym 6 książek poświęconych problematyce dotyczącej teorii układów elektromechanicznych i sterowania z zastosowaniem energoelektroniki. Do najważniejszych jego publikacji książkowych należą: Napędy elektryczne maszyn wyciągowych, 1957. Hutnicze napędy elektryczne. T. 1, Teoretyczne podstawy napędu (1963). T. 2, Automatyka napędów (1972). Projektowanie przekształtników tyrystorowych (1974). Autor ponad 35 artykułów naukowych oraz ponad 50-ciu patentów i zastrzeżeń patentowych w latach 1964-1982. Promotor 12 rozpraw doktorskich.

Szczególnie zasłużony w dziedzinie przekształtnikowych napędów elektrycznych. Stworzył naukowe podstawy tych napędów i zapewnił przemysłowe wdrożenia wielu nowatorskich rozwiązań. Zdobyte doświadczenie w dziedzinie teorii i projektowania, zaowocowało wieloma nowatorskimi rozwiązaniami układów sterowania i regulacji napędów elektrycznych w polskim hutnictwie. Podczas budowy Huty im. Lenina został powołany na technicznego doradcę Dyrekcji. Jego konsultacje i ekspertyzy były cenione w całej Polsce. Nauczyciel i wychowawca wielu pokoleń inżynierów i pracowników naukowych.

Członek Stowarzyszenia Elektryków Polskich (od 1950 r.), członek Koła SEP nr 16 przy AGH. W latach 1960-1965 członek Zarządu Oddziału Krakowskiego SEP, którego działalność propagował. Był ponadto członkiem Komitetu Elektrotechniki PAN oraz licznych rad naukowych instytutów naukowo-badawczych, a przez wiele lat przewodniczącym Rady Nadzorczej Instytutu Fizyki i Techniki Jądrowej AGH.

Odznaczenia i nagrody

Srebrny Krzyż Zasługi (1950), Złoty Krzyża Zasługi (1956), Krzyż Oficerski OOP (1959), Krzyż Komandorski OOP (1973), Order Sztandaru Pracy II klasy (1976), Medal Komisji Edukacji Narodowej (1974), tytuł: Zasłużony Nauczyciel PRL (1978), tytuł honorowy: Zasłużony dla Akademii Górniczo-Hutniczej, Nagroda Państwowa Zespołowa II stopnia (1966 i 1976), liczne Nagrody Rektora za działalność naukową i dydaktyczną.

Srebrne i Złote Odznaczenie Honorowe SEP, Złote Odznaczenie Honorowe NOT, Medal im. prof. Pożaryckiego, tytuł: Zasłużony Senior SEP (1990), godność członka honorowego SEP (1994).

Bibliografia

• Biuletyn Informacyjny Pracowników [AGH] 1994 nr 10–11. s. 18
• Biuletyn Informacyjny Pracowników [AGH] 1994 nr 5. s. 16
• Kto jest kim w Polsce. Edycja 3. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1993, s. 435.
• Who is who? elitarnego Wydziału Elektrycznego. Kraków: Wydawnictwo Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych, 2001, s. 10, 300.
• Na podstawie materiałów Sekretariatu Prorektora ds. Ogólnych AGH
• Informator nauki polskiej, 1995/96. T. 4: Ludzie nauki. Wyd. 26. Warszawa: Ośrodek Przetwarzania Informacji, 1996, s. 408.
• Wielka Księga 85-lecia Akademii Górniczo-Hutniczej. Gliwice: Wydawnictwo Helion, cop. 2004, s. 221–222.
• Słownik biograficzny techników polskich. Z. 17. Warszawa 2006. S. 99–102.
• H. Zygmunt, Słownik biograficzny zasłużonych elektryków krakowskich", cz. I. Kraków: SEP Oddz. Krakowski, 2009, s. 125-128.
• Polacy Zasłużeni dla elektryki. Początki elektrotechnicznego szkolnictwa wyższego, pionierzy elektryki. Warszawa-Gliwice-Opole: PTETiS, 2009, s. 489-495.