Stanisław Staszic

Stanisław Staszic
Nazwisko	Staszic
Imię / imiona	Stanisław
Data urodzenia	przed 6 listopada 1755
Miejsce urodzenia	Piła
Data śmierci	20 stycznia 1826
Miejsce śmierci	Warszawa
Dyscyplina/specjalności	geologia, organizacja przemysłu, działalność społeczna

Stanisław Staszic (1755–1826)

Patron AGH

uczony, filozof, przyrodnik, działacz i pisarz polityczny, ksiądz

Dyscyplina/specjalności: geologia, organizacja przemysłu, działalność społeczna

Nota biograficzna

Urodził się przed 6 listopada 1755 roku w Pile, zmarł 20 stycznia 1826 roku w Warszawie i tam też pochowany w kościele OO Kamedułów na Bielanach, obecnie teren Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

Po uzyskaniu święceń kapłańskich w Kolegium Lubrańskiego w Poznaniu, wyjechał do Paryża, gdzie studiował nauki przyrodnicze w College de France. Studiował również w Lipsku i w Getyndze. W 1782 roku uzyskał doktorat praw i objął wykłady języka francuskiego na Akademii Zamojskiej. Prowadził badania przyrodnicze na Lubelszczyźnie i Chełmońszczyźnie, na Wołyniu i Podolu, a z czasem na obszarze całego kraju, szczególnie dużo uwagi poświęcając budowie geologicznej i bogactwom mineralnym Karpat. Sporządził pierwszą mapę geologiczną Polski. Odkrył pokłady węgla w Dąbrowie Górniczej i zainicjował ich eksploatację. W 1816 roku został dyrektorem Wydziału Przemysłu i Kunsztów w Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji. Wówczas wiele zrobił dla rozwoju i modernizacji krajowego przemysłu, głównie zakładów metalowych, hutnictwa i górnictwa na terenie Zagłębia Staropolskiego.

Utworzył w Kielcach Akademię Górniczą (1816), pierwszą w Polsce uczelnię techniczną kształcącą fachowców dla przemysłu. Doprowadził do powstania Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa pod Warszawą, współuczestniczył w organizacji Szkoły Przygotowawczej do Instytutu Politechnicznego w Warszawie (1826), pierwszej polskiej wyższej uczelni technicznej. Przyczynił się również do powstania uniwersytetu w Warszawie. Utworzył w swoich dobrach rodzaj spółdzielni chłopskiej. Przyczynił się do powstania Instytutu Głuchoniemych w Warszawie. Cały swój majątek zapisał na rzecz szpitali, szkół oraz budowy pomnika M. Kopernika.

Prowadził działalność publicystyczną na rzecz reform, opisał własną teorię na temat dziejów ziemi, opublikował wielkie dzieło historio-filozoficzne „Ród ludzki”.

W 1969 roku z okazji 50-lecia istnienia AGH, uczelni nadano imię Stanisława Staszica.

Źródła do biogramu

Książki

• Goetel W.: Stanisław Staszic : na 50-lecie Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie. Kraków 1969, 57, [4] s., [foto]
• Krokowski S.: Stanisław Staszic : syn ziem odzyskanych. Poznań 1948, 71, [1] s.
• Łotys Z.: Stanisław Staszic : filozof i reformator społeczny. Olsztyn 1999, 219, [1] s.
• Nowa Encyklopedia Powszechna. T. 6. Warszawa 1996, s. 33-34
• Przyrowski Z.: Kto to był? : popularny słownik biograficzny. Warszawa 1996, s. 579-580
• Skodlarski J.: Nowe spojrzenie na poglądy i działalność Stanisława Staszica. Łódź 2010, 131 s.
• Słownik biograficzny techników polskich. Z. 9. Red. Z. Skoczyński. Warszawa 1998, s. 127-128
• Słownik polskich pionierów techniki. Pod red. B. Orłowskiego. Katowice 1986, s. 197-198
• Stanisław Staszic - mąż stanu i twórca przemysłu w Królestwie Kongresowym : szlakiem działalności Stanisława Staszica : seminarium, Politechnika Warszawska 30 czerwca 2011 roku. Kom red. G. Borończyk-Płaska, J. Grabski, W. Zych. Warszawa 2012, 92 s., [foto]
• Stanisław Staszic i jego dzieło : materiały sesji naukowej Stanisław Staszic a współczesne osiągnięcia geologii polskiej : Piła 27-28 marca 1976 r. : praca zbiorowa. Pod red. J. Topolskiego. Poznań 1978, 169 s. (Biblioteka "Rocznika Nadnoteckiego" ; T. 2).
• Stanisław Staszic i jego epoka. Red. C. Kucharska, Z. Popławski. Piła 2007, 147 s., [foto]
• Stanisław Staszic twórca polskiego wyższego szkolnictwa technicznego : sympozjum, Kielce 28 czerwca 2010 r. Red. S. Meducki. Kielce 2010, 117 s., [foto]
• Wójcik Z.: Stanisław Staszic. Radom 2008, 476 s., [foto]
• Wójcik Z.: Stanisław Staszic : organizator nauki i gospodarki. Kraków 1999, 220 s., [foto]

Artykuły

• Barchański B., Korzec M.: Stanisław Staszic dla współczesności - nowe odczytanie idei Staszicowskich - Seminarium w Akademii Górniczo-Hutniczej 10 maja 2012 roku. Biuletyn AGH 2012, nr 53, s. 7-8, [foto]
• Bęben A.: Stanisław Staszic - patriota, człowiek czynu. Vivat Akademia : AGH 2008, nr 1, s. 18-20
• Sesja Staszicowska. Hrubieszów (9 maja 2005). Biuletyn Towarzystwa Regionalnego Hrubieszowskiego 2005, R. 41, nr 1-2, s. 1-40, [okł.], [foto]
• Ciechocińskie tężnie - z inicjatywy Stanisława Staszica. Oprac. A. Bęben. Vivat Akademia : AGH 2013, nr 10, s. 51-54, [foto]
• Główka J.: O Stanisławie Staszicu w Kielcach. Przegląd Odlewnictwa 1997, nr 3, s. 86-88, [foto]
• Goetel W.: Stanisław Staszic ojciec geologii polskiej. Przegląd Geologiczny 1955, z. 11, s. 506-511, [foto]
• Grobowiec Stanisława Staszica. Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 1998, nr 53, s. 12-13, [foto]
• Jabczyński Z.: Stanisław Staszic ojciec polskiej geologii. Wiek Nafty 1994, nr 1, s. 1-8, [foto]
• Jaros J.: "Salamandra" - pamięci kolegów górników (7). Przegląd Górniczy 1992, T. 48, nr 12, s. 23
• Kleczkowski A. S. : Geolodzy dla dobra Akademii Górniczo-Hutniczej (do 1949 roku Akademii Górniczej). Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 2001, nr 96, s. 6-9
• Łakomy L.: Minerały i skamieniałości związane z nazwiskiem Staszica. Przegląd Geologiczny 1955, z. 11, s. 517-520, [foto]
• Majewski S.: Stanisław Staszic jako górnik i hutnik. Przegląd Geologiczny 1955, z. 11, s. 512-516, [foto]
• Maślankiewicz K.: Konferencja PAN poświęcona działalność Staszica w Kielecczyźnie. Przegląd Geologiczny 1955, z. 11, s. 542-543
• Odsłonięcie po renowacji pomnika nagrobnego Stanisława Staszica. Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 1999, nr 73, s. 14, [foto]
• Stęślicka W.: Nieznany Stanisław Staszic. Wszechświat 1989, t. 90, z. 11, s. 257
• Szczerbiński M.: Pioruny wypadające w górę - zagadkowe odkrycie Stanisława Staszica. Biuletyn AGH 2011, nr 38, s. 39-40, [foto]
• Tadeusiewicz R.: Stanisław Staszic - patron AGH. Polska Gazeta Krakowska 2013, nr 25 (30 I 2013), s. 11, [foto]
• Uliński M.: Stanisław Staszic - człowiek nauki (w 250. rocznicę urodzin). Studia Humanistyczne : rocznik AGH 2005, T. 3, s. 9-16
• Woltanowski A., Wójcik Z.: Stanisław Staszic w 1794 r. Przegląd Geologiczny 1995, nr 5, s. 438-440
• Wydarzenia w AGH : Stanisław Staszic dla współczesności. Vivat Akademia : AGH 2012, nr 9, s. 24, [foto]