Stanisław Staszic

Stanisław Staszic
Plik:Staszic.jpg
Nazwisko	Staszic
Imię / imiona	Stanisław
Data urodzenia	1755
Data śmierci	1826
Dyscyplina/specjalności	geologia, organizacja przemysłu, działalność społeczna

Stanisław Staszic (1755-1826)

Specjalność: geologia, organizacja przemysłu, działalność społeczna

Urodził się przed 6 listopada 1755 r. w Pile, zmarł 20 stycznia 1826 r. w Warszawie i tam też pochowany w kościele OO Kamedułów na Bielanach, obecnie teren Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Po uzyskaniu święceń w Kolegium Lubrańskiego w Poznaniu, wyjechał do Paryża, gdzie studiował nauki przyrodnicze w College de France. Studiował również w Lipsku i w Getyndze. W 1782 r. uzyskał doktorat praw i objął wykłady języka francuskiego na Akademii Zamojskiej. Prowadził badania przyrodnicze na Lubelszczyźnie i Chełmońszczyźnie, na Wołyniu i Podolu, a z czasem na obszarze całego kraju, szczególnie dużo uwagi poświęcając budowie geologicznej i bogactwom mineralnym Karpat. Sporządził pierwszą mapę geologiczną Polski. Odkrył pokłady węgla w Dąbrowie Górniczej i zainicjował ich eksploatację. W 1816 r. został dyrektorem Wydz. Przemysłu i Kunsztów w Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji. Wówczas wiele zrobił dla rozwoju i modernizacji krajowego przemysłu, głównie zakładów metalowych, hutnictwa i górnictwa na terenie Zagłębia Staropolskiego. Utworzył w Kielcach Szkołę Akademiczno-Górniczą (1816), pierwszą w Polsce uczelnię techniczną kształcącą fachowców dla przemysłu. Doprowadził do powstania Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa pod Warszawą, współuczestniczył w organizacji Szkoły Przygotowawczej do Instytutu Politechnicznego w Warszawie (1826), pierwszej polskiej wyższej uczelni technicznej. Przyczynił się również do powstania uniwersytetu w Warszawie. Utworzył w swoich dobrach rodzaj spółdzielni chłopskiej. Przyczynił sie do powstania Instytutu Głuchoniemych w Warszawie. Cały swój majątek zapisał na rzecz szpitali, szkół oraz budowy pomnika M. Kopernika.

Prowadził działalność publicystyczną na rzecz reform, opisał własną teorię na temat dziejów ziemi, opublikował wielkie dzieło historiofilozoficzne "Ród ludzki".

Rektor prof. zw. dr hab. Walery Goetel rozszerzył nazwę AGH do im. Stanisława Staszica jako tego przedstawiciela polskiego oświecenia, który godnie przyczynił się do rozwoju nauk przyrodniczych i szkolnictwa w Polsce.

Źródło:

• Nowa Encyklopedia Powszechna. Warszawa PWN. T. 6. 1996. S. 33-34
• Słownik polskich pionierów techniki. Katowice 1986. S. 197-198
• Portal Magazynu Historycznego "Mówią Wieki" [Dokument elektroniczny] . - Tryb dostępu : www.mowiawieki.pl/artykul.html?id_artykul=545 [25.02.2005], portr.
• Słownik biograficzny techników polskich. Z. 9. Warszawa 1997. S. 127-128