Stanisław Staszic
| Stanisław Staszic | |
|---|---|
| Nazwisko | Staszic |
| Imię / imiona | Stanisław
|
| Data urodzenia | 1755 |
| Data śmierci | 1826 |
| Dyscyplina/specjalności | geologia, organizacja przemysłu, działalność społeczna
|
Stanisław Staszic (1755-1826)
Specjalność: geologia, organizacja przemysłu, działalność społeczna
Urodził się w Pile, zmarł w Warszawie. Po uzyskaniu święceń w Kolegium Lubrańskiego w Poznaniu, wyjechał do Paryża, gdzie studiował nauki przyrodnicze w College de France. Studiował również w Lipsku i w Getyndze. W 1782 r. uzyskał doktorat praw i objął wykłady języka francuskiego na Akademii Zamojskiej. Prowadził badania przyrodnicze na Lubelszczyźnie i Chełmońszczyźnie, na Wołyniu i Podolu, a z czasem na obszarze całego kraju, szczególnie dużo uwagi poświęcając budowie geologicznej i bogactwom mineralnym Karpat. Sporządził pierwszą mapę geologiczną Polski. Odkrył pokłady węgla w Dąbrowie Górniczej i zainicjował ich eksploatację. W 1816 r. został dyrektorem Wydz. Przemysłu i Kunsztów w Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji. Wówczas wiele zrobił dla rozwoju i modernizacji krajowego przemysłu, głównie zakładów metalowych, hutnictwa i górnictwa na terenie Zagłębia Staropolskiego. Utworzył w Kielcach Szkołę Akademiczno-Górniczą (1816), pierwszą w Polsce uczelnię techniczną kształcącą fachowców dla przemysłu. Doprowadził do powstania Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa pod Warszawą, współuczestniczył w organizacji Szkoły Przygotowawczej do Instytutu Politechnicznego w Warszawie (1826), pierwszej polskiej wyższej uczelni technicznej. Przyczynił się również do powstania uniwersytetu w Warszawie. Utworzył w swoich dobrach rodzaj spółdzielni chłopskiej. Przyczynił sie do powstania Instytutu Głuchoniemych w Warszawie. Cały swój majątek zapisał na rzecz szpitali, szkół oraz budowy pomnika M. Kopernika.
Prowadził działalność publicystyczną na rzecz reform, opisał własną teorię na temat dziejów ziemi, opublikował wielkie dzieło historiofilozoficzne "Ród ludzki".
Rektor prof. zw. dr hab. Walery Goetel rozszerzył nazwę AGH do im. Stanisława Staszica jako tego przedstawiciela polskiego oświecenia, który godnie przyczynił się do rozwoju nauk przyrodniczych i szkolnictwa w Polsce.
Źródło:
- Nowa Encyklopedia Powszechna, PWN. T. 6
- Słownik polskich pionierów techniki. s. 197-198
- Portal Magazynu Historycznego "Mówią Wieki" [Dokument elektroniczny] . - Tryb dostępu : www.mowiawieki.pl/artykul.html?id_artykul=545 [25.02.2005], portr.