Marta Adelajda Dorota Suchanek-Kłyszewska
| Marta Adelajda Dorota Suchanek-Kłyszewska | |
|---|---|
| Nazwisko | Suchanek-Kłyszewska |
| Imię / imiona | Marta |
| Tytuły / stanowiska | Mgr inż. |
| Data urodzenia | 1909 |
| Data śmierci | 2008
|
| Odznaczenia i nagrody | Złoty Krzyż Zasługi, odznaczenia resortowe, londyński Krzyż Armii Krajowej, Krzyż Kawalerski OOP |
Mgr inż. Marta Adelajda Dorota Suchanek-Kłyszewska (1909-2008)
Urodziła się 12 lipca 1909 roku w Otyni koło Kołomyi (Rosja). Zmarła 10 kwietnia 2008 roku i została pochowana na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. W 1927 roku ukończyła Państwowe Gimnazjum Żeńskie w Krakowie. Studiowała na Wydziale Górniczym Akademii Górniczej i jako pierwsza kobieta w Polsce uzyskała w 1936 roku dyplom magistra inżyniera górnika.
W latach 1931-1936 pracowała na stanowisku zastępcy asystenta w Katedrze Geodezji i Miernictwa Górniczego Akademii Górniczej, a następnie w Biurze Mierniczym i Szkód Górniczych Kopalni Węgla Kamiennego "Walenty-Wawel" w Rudzie Śląskiej na stanowisku inż. miernika (1936-1939) oraz na wydziale budowlanym Poczty Warszawa (1940-1944).
Należała do Związku Walki Zbrojnej (1941-1943) i Armii Krajowej (Komórka Legalizacji Oddziału I Komendy Głównej AK) (1943-1944). Brała udział w Powstaniu Warszawskim. Opiekowała się ambulatorium szpitala ewangelickiego i punktem sanitarnym, mieszczącymi się w zajmowanym przez nią mieszkaniu. Tam ukrywała Visy i granaty, formularze dokumentów legalizacyjnych oraz złote dolary do wykupu zatrzymanych. Ceniona współpracowniczka (posługiwała się biegle kilkoma językami, w tym niemieckim, francuskim i angielskim), łączniczka, podkomendna mecenasa Tadeusza Pietscha, a następnie dr. Witolda Lisa-Olszewskiego. Działała pod pseudonimami "Marta" oraz "Grześ".
W latach 1944-1945, po przejściu przez obóz w Pruszkowie, dostała przydział pracy przymusowej w pralni sanatorium gruźliczego w Bystrej koło Bielska-Białej (ówcześnie Bistrai-Süd w Niemczech). Po powrocie z obozu pracowała w Społecznym Przedsiębiorstwie Budowlanym w Warszawie (1945-1946), a następnie na stanowisku adiunkta w Instytutcie Techniki Budowlanej (1946-1975). Do 1973 roku kierowała tam Biblioteką i Ośrodkiem Informacji Naukowo-Technicznej, a później przeniosła się do Centralnego Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Przemysłu Betonów "CEBET", dwa ostatnie lata pracując na 1/2 etatu. 1 kwietnia 1975 roku przeszła na emeryturę.
Zaangażowana w podziemną działalność wydawniczą stanu wojennego (formułowała apele i petycje, przepisywała niezbędne teksty, ukrywała, przechowywała i kolportowała wydawnictwa drugiego obiegu) związana głównie z "Nową", "Kręgiem" oraz "Tygodnikiem Mazowsze". Aktywna członkini Koła Oddziału I Komendy Głównej AK oraz Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Awansowana na stopień podporucznika Wojska Polskiego (2004).
Przetłumaczyła z języka francuskiego "Varsowie 44" Jean-Francois Steinera, z języka angielskiego "The Great Powers and Poland" płk Jana Kozieleckiego (Karskiego) oraz "Waldenberg, the Unsong Hero" Johna Bermana.
Źródło:
- Księga wychowanków i wychowawców Akademii Górniczej w Krakowie (1919-1949). Kraków 1979. s. 177-178
- Biuletyn AGH : magazyn informacyjny Akademii Górniczo-Hutniczej 2008 nr 6/7. s. 30-31, portr.