Jerzy Henryk Litwiniszyn
| Jerzy Henryk Litwiniszyn | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nazwisko | Litwiniszyn | ||||||||
| Imię / imiona | Jerzy Henryk | ||||||||
| Tytuły / stanowiska | Prof. zw. dr hab. inż. | ||||||||
| Data urodzenia | 2 sierpnia 1914 | ||||||||
| Miejsce urodzenia | Płoki | ||||||||
| Data śmierci | 12 czerwca 2000 | ||||||||
| Miejsce śmierci | Kielce | ||||||||
| Dyscyplina/specjalności | mechanika płynów, mechanika górotworu, aerologia górnicza | ||||||||
| Pełnione funkcje | Prodziekan Wydziału Górniczego AGH (1952–1954) | ||||||||
| Wydział | Wydział Górniczy | ||||||||
| Rok przyznania doktoratu h.c. AGH | 1979 | ||||||||
| Powód przyznania doktoratu h.c. AGH | za zasługi dla rozwoju nauk górniczych, a zwłaszcza aerologii górniczej i mechaniki górotworu | ||||||||
| Odznaczenia i nagrody | Złoty Krzyż Zasługi, Krzyż Komandorski OOP, Krzyż Kawalerski OOP, Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari, inne | ||||||||
| |||||||||
Prof. zw. dr hab. inż. Jerzy Henryk Litwiniszyn (1914–2000)
Specjalność: mechanika płynów, mechanika górotworu, aerologia górnicza
Życiorys
Urodził się 2 sierpnia 1914 r. w Płokach (powiat chrzanowski) (niektóre źródła podają miejscowość Tenczynek koło Krzeszowic). Zmarł 12 czerwca 2000 r. w Kielcach, pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
W latach 1932-1938 studiował w Akademii Górniczej, uzyskując dyplom inżyniera górniczego. Doktoryzował się w 1947 r., a w 1950 r. uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego. Tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego otrzymał w 1954 r., a w 1958 r. profesora zwyczajnego.
Po ukończeniu studiów i odbyciu rocznej służby wojskowej w Podchorążówce Artylerii Przeciwlotniczej w Trauguttowie (1939), otrzymał propozycję pracy w Katedrze Górnictwa I Akademii Górniczej. Wybuch II wojny światowej uniemożliwił jednak te plany, po natychmiastowej mobilizacji i wcieleniu do armii "Kraków" uczestniczył w kampanii wrześniowej jako kapral podchorąży, m.in. w obronie przeciwlotniczej Krakowa. Po wkroczeniu Armii Czerwonej dostał się do niewoli sowieckiej, następnie trafił do niewoli niemieckiej, gdzie przebywał najpierw w Stalagu w Neubrandenburgu, a następnie w Oflagu w Woldenbergu.
Po wojnie kontynuował pracę naukową i dydaktyczną na Wydziale Górniczym Akademii Górniczej w Katedrze Górnictwa i Przeróbki Mechanicznej. Początkowo pracował jako adiunkt w latach 1945–1950, po uzyskaniu habilitacji został mianowany profesorem kontraktowym (1951) i kierownikiem Katedry Hydromechaniki. W 1953 r. objął kierownictwo Zakładu Hydromechaniki, który wchodził w skład Katedry Aerologii i Hydromechaniki Górniczej. W latach 1959–1969 prowadził Katedrę Aerologii i Hydromechaniki Górniczej. Przez wiele lat był przewodniczącym Komitetu Górnictwa PAN, założycielem i dyrektorem Instytutu Mechaniki Górotworu PAN (1959-1987). Piastował wiele odpowiedzialnych funkcji w międzynarodowych organizacjach, radach naukowych, komitetach redakcyjnych czasopism z zakresu górnictwa i mechaniki. W 1987 r. przeszedł na emeryturę.
Opublikował 248 prac z zakresu mechaniki górotworu dotyczących przede wszystkim zjawisk i procesów zachodzących w skałach i w wyrobiskach kopalnianych (wymiana ciepła między skałami a powietrzem i wpływem temperatury skał na temperaturę powietrza kopalnianego, wydzielanie ciepła w wyrobiskach kopalnianych dla oznaczania stanu procesów samozagrzewania węgla, mechanika ośrodka sypkiego). Wypromował 11 doktorów.
Członek korespondent PAN (od 1956 r.), członek rzeczywisty (od 1966 r.), wiceprezes PAN (1977– 1989), członek PAU (od 1989 r.). Członek Meksykańskiej Akademii Nauk, Austriackiej Akademii Nauk; Profesor honorowy: Uniwersytetu Górnictwa i Technologii w Xuzhou oraz Politechniki w Xiantang.
Doktor honoris causa Akademii Górniczo-Hutniczej (1979) oraz Uniwersytetu Górniczego w Leoben (1990).
Odznaczenia i nagrody
Złoty Krzyż Zasługi, Krzyż Komandorski OOP, Krzyż Kawalerski OOP, Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari, Medal za Wojnę Obronną 1939, nagroda naukowa im. Maksymiliana Tytusa Hubera, inne.
Bibliografia
Książki
- 75 lat Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie. Kraków : Wydawnictwa AGH 1994. [rozdz.] Doktorzy honoris causa s. [4], portr.
- Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny. Edycja 3. Warszawa 1993. S. 399
Artykuły
- Knothe S., Jerzy Litwiniszyn // Nauka Polska. - 1967, nr 2, s. 67-70.
- Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 1994 nr 5. s. 18
- Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 2000 nr 79/80. s. 30
- Sieniek J., Odnowienie doktoratu prof. Jerzego Litwiniszyna. "Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH", 1997 nr 42–43. s. 24–26, 35–38
- Trutwin W., Profesor Jerzy Litwiniszyn (1914-2000). "Archives of Mining Sciences", 2005 Vol. 50 special issue. s. 7–15.
Inne
- Akta osobowe - Litwiniszyn Jerzy Henryk
- Trutwin W., Profesor Jerzy Litwiniszyn - mistrz i nauczyciel. Tryb dostępu: http://www.img-pan.krakow.pl/dmdocuments/Jubileusz-IMG%20-%20Litwiniszyn.pdf [2014-10-21]