Walery Goetel

Walery Goetel
Nazwisko	Goetel
Imię / imiona	Walery
Tytuły / stanowiska	Prof. zw. dr hab.
Data urodzenia	14 kwietnia 1889
Miejsce urodzenia	Sucha Beskidzka
Data śmierci	6 listopada 1972
Miejsce śmierci	Kraków
Dyscyplina/specjalności	geologia regionalna, geologia mezozoiku, stratygrafia, mineralogia ogólna, naukowe podstawy ochrony przyrody
Pełnione funkcje	Rektor AG (1939–1945–1951)
Wydział	Wydział Geologiczno-Poszukiwawczy
Rok przyznania doktoratu h.c. AGH	1960
Powód przyznania doktoratu h.c. AGH	za szczególne zasługi dla rozwoju nauki, kultury i gospodarki narodowej
Odznaczenia i nagrody	Order Polonia Resituta, Krzyż Komandorski OOP
Funkcje Gdzie od do Dziekan Wydział Górniczy 1930 1934 Prorektor AG 1937 1939 Rektor AG 1939 1950

Prof. zw. dr hab. Walery Goetel (1889–1972)

Dyscyplina/specjalności: geologia regionalna, geologia mezozoiku, stratygrafia, mineralogia ogólna, naukowe podstawy ochrony przyrody

Nota biograficzna

Urodził się 14 kwietnia 1889 roku w Suchej (dziś Sucha Beskidzka). Zmarł 6 listopada 1972 roku w Krakowie i tam też pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Rakowickim.

Studia geologiczne i paleontologiczne w UJ. Dr filozofii Uniw. w Wiedniu, doc. geologii UJ (1918), dr nauk geologicznych AGH (1950).

Początkowo pracownik UJ. Tutaj habilitował się w 1918 roku. W latach 1917–1939 prowadził wykłady z geologii tektonicznej, stratygrafii i geologii ziem polskich.

W Akademii Górniczej, prof. nadzw. (1920), kierownik Katedry Geologii Ogólnej i Paleontologii (1920–25), kierownik Katedry Geologii Ogólnej (1925–56), prof. zw. (1922), dziekan Wydziału Górniczego (1930–34), prorektor AG 1937/39, rektor AG 1939/1940 (5 lat w konspiracji-tajne nauczanie) i 1945-1951, kierownik Katedry Geologii na Wydziale Geologiczno-Poszukiwawczym (1956–61). Prowadził wykłady z geologii gospodarczej, górniczej i ogólnej oraz paleontologii, a także z zakresu ochrony środowiska naturalnego człowieka i zasobów przyrody. Zorganizował na AGH zespół „Zagadnienia Ochrony Zasobów Przyrody i Zabezpieczenia Trwałości Użytkowania Surowców”, który miał ważne znaczenie w zakresie kształcenia specjalistów.

Zasługą jego jest sprawna organizacja konspiracyjna Akademii oraz sprawne wyjście z podziemia i stworzenie fundamentu pod rozwój wielowydziałowej Akademii Górniczo-Hutniczej, o szerokim profilu obejmującym całokształt zagadnień związanych z poszukiwaniem, eksploatacją i przeróbką kopalin użytecznych. Był inicjatorem wielkiej rozbudowy gmachów i urządzeń tej uczelni. Jako rektor AG doprowadził do powstania Wydz. Geologiczno-Mierniczego i Wydz. Geologiczno-Poszukiwawczego oraz do rozszerzenia nazwy uczelni do AGH i nadania jej imienia S. Staszica. Był jednym z organizatorów Akademickiego Związku Sportowego, a następnie jego wieloletnim opiekunem. Rozwinął również ożywioną działalność na polu organizacji turystyki górskiej.

Autor ponad 250 prac z zakresu stratygrafii, geologii regionalnej, tektoniki, mineralogii ogólnej, petrogenezy, naukowych podstaw ochrony roślin, publikowanych w kilku językach na łamach rozmaitych wydawnictw krajowych i zagranicznych. W swojej bardzo owocnej działalności naukowo-organizacyjnej był twórcą m.in. Tatrzańskiego i Pienińskiego Parku Narodowego, opracował „Plan 5-letni rozbudowy nauk geologiczno-poszukiwawczych w Polsce”. Opracował m.in. naukowe podstawy i zasady racjonalnej gospodarki zasobami geologicznymi i biologicznymi, przedstawił program i zakres nowej nauki o ochronie przyrody i jej zasobów, o przyrodniczych podstawach kształtowania środowiska naturalnego człowieka, wprowadził zaakceptowaną i używaną na całym świecie nazwę tej nauki — sozologia.

Członek koresp. PAN (1952), czł. rzecz. PAN (1964), czł. koresp. Union Internationale pour la Protection de la Nature w Brukseli i innych stowarzyszeń naukowych polskich i zagranicznych. Doktor honoris causa Akademii Górniczej w Ostrawie, AGH (1960), Politechniki Krakowskiej.

Gmach Główny AGH A-0 nosi imię prof. Walerego Goetla.

Odznaczenia i nagrody

Wielki Srebrny Medal Societe d' Aclimatation de France, Międzynarodowa Nagroda im. Tienhovena Uniwersytetu w Bonn, Nagroda Fundacji im. Jurzykowskiego, Krzyż Komandorski Orderu Polonia Resituta, Krzyż Komandorski z Gwiazdą OOP, Krzyż Komandorski Francuskiej Legii Honorowej, oraz inne odznaczenia zagraniczne

Bibliografia

Książki

• Biogramy uczonych polskich : materiały o życiu i działalności członków AU w Krakowie, TNW, PAU, PAN. Cz. 7 : Nauki o Ziemi i górnicze A-Z. Oprac. A. Śródka. Wrocław 1992, s. 64-70, [foto]
• Czy wiesz kto to jest? Pod red. S. Łozy. Warszawa 1938, s. 213
• Encyklopedia Krakowa. Kraków 2000, s. 249
• Informator Stowarzyszenia Wychowanków Akademii Górniczo-Hutniczej im. S. Staszica. Red. K. Norwicz. Kraków 1990, s. 44
• Katedra Mineralogii, Petrografii i Geochemii Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie 1919-2009. Red. T. Ratajczak, A. Skowroński, T. Szydłak. Kraków 2009, s. 44-46, [foto]
• Księga wychowanków i wychowawców Akademii Górniczej w Krakowie (1919-1949). Oprac. J. Sulima-Samujłło. Kraków 1979, s. 50
• Materiały Informacyjne [nr 4]. Komisja Propagandowa Komitetu Obchodu 50-lecia AGH. Kraków 1969, s. 97
• Materiały Informacyjne [nr 5]. Komisja Propagandowa Komitetu Obchodu 50-lecia AGH. Kraków 1969, s. 3
• Materiały Informacyjne [nr 5]. Komisja Propagandowa Komitetu Obchodu 50-lecia AGH. Kraków 1969, s. 4-13
• Ochrona i inżynieria środowiska : zrównoważony rozwój. Red. L. Pawłowski. Kraków 2004, s. 9-16
• Profesor Walery Goetel : geolog, dydaktyk, społecznik : (1889-1972). Oprac. L. Smyczyńska. Warszawa, 1985, 85, [2] s., [foto]
• Przyrowski Z.: Kto to był? : popularny słownik biograficzny. Warszawa 1996, s. 185
• [Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1920/21]. Kraków 1920, s. 3-4
• [Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1921/22]. Kraków 1921, s. 4
• [Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1921/22]. Kraków 1922, s. 5-6
• [Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1929/30]. Kraków 1929, s. 15
• [Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1930/31]. Kraków 1930, s. 14-15
• [Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1931/32]. Kraków 1931, s. 15
• [Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1932/33]. Kraków 1932, s. 22-23
• [Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1933/34]. Kraków 1933, s. 22-23
• [Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1935/36]. Kraków 1935, s. 22
• [Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1936/37]. Kraków 1936, s. 24-25
• [Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1937/38]. Kraków 1937, s. 23
• [Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1938/39]. Kraków 1938, s. 26-27
• [Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1946/47]. Kraków 1946, s. 11-12
• [Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1947/48]. Kraków 1947, s. 4-5
• Słownik biograficzny techników polskich. Z. 17. Red. J. Piłatwoicz. Warszawa 2006, s. 50-52, [foto]
• Słownik polskich pionierów techniki. Pod red. B. Orłowskiego. Katowice 1986, s. 70-71
• Sylwetki zmarłych członków Oddziału Krakowskiego Polskiej Akademii Nauk. [Red. t. L. Starkel]. Kraków 2002, s. 37-40
• Śródka A.: Uczeni polscy XIX-XX stulecia. T. 1 : A-G. Warszawa 1994, s. 540-542, [foto]
• Wacławik J.: Kronika Wydziału Górniczego 1919-1999. Kraków 1999, s. 113
• Wielka Księga 85-lecia Akademii Górniczo-Hutniczej. [Oprac.] zespół aut. K. Pikoń (red. naczelny), A. Sokołowska (dyrektor projektu), K. Pikoń. Gliwice 2004, s. 97-98, [foto]
• Wójcik Z.: Walery Goetel : rektor trudnych czasów Akademii Górniczo-Hutniczej. Kraków 2009, 349, [70] s., [foto] [na s. 266-295 wykaz publikacji Walerego Goetla]
• Z dziejów Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie w latach 1919-1967. Oprac. J. Sulima-Samujłło oraz zespół aut. Kraków 1970, s. 621 (Wydawnictwa Jubileuszowe 1919-1969)

Artykuły

• Alexandrowicz S. W.: Walery Goetel (1889-1972). Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego 1973, z. 4, s. 555-565
• Biuletyn Rektora [AGH] 1989, 15 grudnia, s. 2-3
• Bolewski A.: Mobilizacja sił naukowych i organizacyjnych przy powstawaniu oraz inauguracji Akademii Górniczej w Krakowie : z kart historii. Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 1994, nr 5, s. 5-6
• Bolewski A.: Rektorzy Akademii Górniczej w Krakowie. Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 1994, nr 5, s. 7-10, [foto]
• Bolewski A.: Walery Goetel : sylwetki naukowe członków PAN. Nauka Polska 1961, nr 2, s. 87-92, [foto]
• Goetel W.: Wspomnienia. Argumenty 1974, nr 25, s. 1, 10-11
• Goetel W.: Wspomnienia. Argumenty 1974, nr 26, s. 10-11
• Goetel W.: Wspomnienia. Argumenty 1974, nr 27, s. 10-11
• Goetel W.: Wspomnienia. Argumenty 1974, nr 28, s. 11
• Goetel W.: Wspomnienia. Argumenty 1974, nr 29, s. 10-11
• Jahoda K.: Krakowscy Górnicy. Przegląd Górniczy 1990, T. 46, nr 5, s. 20-23
• Jahoda K.: Tatrzański Skansen im. Walerego Goetla : [życie i działalność prof. W. Goetla]. Przegląd Górniczy 1980, T. 36, nr 6, s. 319-324, [foto]
• Jahoda K.: Walery Goetel. Aura 1991, nr 4, s. 18-20
• Karwat B.: Walery Goetel - 115 rocznica urodzin. Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 2004, nr 134, s. 8, [foto]
• Kleczkowski A. S.: Walery Goetel (1889-1972). Technika Poszukiwań Geologicznych 1973, z. 45/46, s. 100
• Kleczkowski A. S. : Geolodzy dla dobra Akademii Górniczo-Hutniczej (do 1949 roku Akademii Górniczej). Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 2001, nr 96, s. 6-9
• Konieczna E.: Postaci AGH we wspomnieniach i anegdotach : Prof. Walery Goetel. Miesiąc w Krakowie 2007, nr 1, s. 54-55
• Kostecki J.: Jubileusz prof. dr Walerego Goetla. Przegląd Geologiczny 1969, nr 10, s. 484-485
• Krygowski W.: Walery Goetel : 14. IV. 1889 - 6. XI. 1972. Wierchy 1972, s. 7-10
• Matl K.: Walery Goetel - Rektor AGH i wieloletni Przewodniczący Stowarzyszenia Wychowanków AGH. Vivat Akademia : AGH 2010, nr 5, s. 9-11, [foto]
• Matl K., Mitkowski S.: Walery Goetel, Rektor trudnych czasów AGH. Biuletyn AGH 2010, nr 26, s. 20-21, [foto]
• Palmrich A.: Walery Goetel - naukowiec, pedagog, działacz społeczny. Wiadomości Hutnicze 1969, nr 7-8, s. 282-283
• Poborski J.: Wspomnienia starego inżyniera górniczego : z dziejów Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie : ciąg dalszy. Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 1994, nr 12, s. 11-15
• Poczet Rektorów AGH : lata [1919-2013] : Walery Goetel (1889-1972), 1939/40-1944/45-1950/51. Biuletyn AGH 2013 wyd. spec. z okazji 100-lecia powołania Akademii Górniczej, s. 14, [foto]
• Profesor dr Walery Goetel. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 1972, nr 5/6, s. I-III + nienumerowana wkładka, [foto]
• Profesor dr Walery Goetel (1889-1972). Ochrona Przyrody 1975, R. 40, s. 7-10
• Profesor Walery Goetel. Ceramika Budowlana 1972, nr 11, s. 256 [nekr.]
• Pytko S.: Największe osiągnięcie naukowców AGH po II Wojnie Światowej : pamięci naszych Profesorów Geologów. Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 2005, nr 141, s. 18-20
• Rymont A.: Pionier sozologii : Walery Goetel (1889-1972) : geolog i ekolog. Dziennik Polski 2007, nr 40 (16 II 2007), s. 41, [foto]
• Sieński H.: Profesor Walery Goetel : tablice - pamięć wiecznie żywa - część 14. Biuletyn AGH 2014, nr 80-81, s. 26-29, [foto]
• Skawina T.: Profesor Walery Goetel (1889-1972). Aura 2004, nr 9, s. 8
• Skawina T.: Walery Goetel (1889-1972). Aura 1973, nr 1, s. 9, [foto]
• Trzy jubileusze profesora Walerego Goetla. Materiały Informacyjne 1969, nr 5, s. 3
• Walery Goetel. Las Polski 1973, nr 1, s. 19, [foto]
• Walery Goetel naukowiec, pedagog, działacz społeczny. Hutnik 1969, nr 7/8, s. 444
• Walery Goetel naukowiec, pedagog, działacz społeczny. Problemy Remontowe Hutnictwa 1969, nr 2, s. 61-62
• Wilk Z.: Uroczystość Jubileuszu Profesora dr. Walerego Goetla. Ochrona Terenów Górniczych 1969, nr 8, s. 35-36, [foto]
• Wilk Z.: Uroczystość jubileuszu Profesora dr Walerego Goetla [80-lecie urodzin, 60-lecie pracy naukowej, 50-lecie pracy w AGH]. Ochrona Terenów Górniczych 1976, nr 8, s. 35-36, [foto]
• Wójcik Z.: Walery Goetel 1889-1972. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 1973, nr 2, s. 347-354
• Wspomnienie o Walerym Goetlu. Rudy i Metale Nieżelazne 1972, nr 11, s. 508
• Ze wspomnień o Walerym Goetlu. Przegląd Geologiczny 1973, nr 5, s. 237-241