Mieczysław Jeżewski

Mieczysław Jeżewski
Nazwisko	Jeżewski
Imię / imiona	Mieczysław
Tytuły / stanowiska	Prof. zw. dr hab.
Data urodzenia	28 listopada 1890
Miejsce urodzenia	Warszawa
Data śmierci	28 grudnia 1971
Miejsce śmierci	Kraków
Dyscyplina/specjalności	fizyka, elektrotechnika, własności dielektryczne cieczy, własności dielektryczne ciekłych kryształów, obwody rezonansowe, promieniowanie kosmiczne
Pełnione funkcje	Prorektor AG (1945–1947)
Wydział	Wydział Hutniczy ;
Odznaczenia i nagrody	Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Złoty Krzyż Zasługi, Medal 10-lecia Polski Ludowej, Państwowa Nagroda II stopnia

Prof. zw. dr hab. Mieczysław Jeżewski (1890–1971)

Dyscyplina/specjalności: fizyka, elektrotechnika, własności dielektryczne cieczy, własności dielektryczne ciekłych kryształów, obwody rezonansowe, promieniowanie kosmiczne

Nota biograficzna

Urodził się 28 listopada 1890 roku w Warszawie. Zmarł 28 grudnia 1971 roku w Krakowie i pochowany został na Cmentarzu Rakowickim.

W 1910 roku zapisał się jako student nadzwyczajny na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wybuch pierwszej wojny w 1914 roku zastał Go w Warszawie. W 1919 roku powrócił do Krakowa i rozpoczął w macierzystej uczelni pracę doktorską noszącą tytuł „O rezonacyjnej metodzie mierzenia stałych dielektrycznych” i 30 października 1920 roku uzyskał tytuł doktora filozofii. Od 1 lipca 1919 roku został mianowany asystentem w organizowanej Akademii Górniczej w Krakowie. W lipca 1923 roku został zwolniony z pracy w AG i powrócił na UJ. W 1922 roku mianowany zastępcą profesora. Od 1 listopada 1925 roku powrócił do AG, objął kierownictwo Katedry Fizyki na Wydziale Hutniczym oraz wykłady i prowadzenie ćwiczeń z fizyki. Kierownictwo to sprawował aż do 1960 roku, czyli do przejścia na emeryturę. W 1924 roku został profesorem nadzwyczajnym, otrzymując habilitację. 30 stycznia 1926 roku został mianowany profesorem nadzwyczajnym z zakresu fizyki. W latach 1929 – 1932 pełnił funkcję dziekana Wydziału Hutniczego AG. W maju 1934 roku został mianowany profesorem zwyczajnym fizyki. W roku 1939 objął funkcję prorektora Akademii, jednak nie dane Mu było pełnić tej funkcji. Profesor znalazł się w grupie uczonych, którzy w ramach akcji „Sonderaktion Krakau” zostali 6 listopada 1939 roku aresztowani przez Niemców i wywiezieni do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen. Z obozu zwolniony został 6 lutego 1940 roku. Dalsze lata okupacji spędził w Krakowie, oficjalnie ucząc w powstałej w 1940 roku Państwowej Szkole Technicznej Górniczo-Hutniczo-Mierniczej, a nieoficjalnie – w grupach tajnego kształcenia akademickiego.

Po wyzwoleniu aktywnie włączył się w odbudowę Akademii Górniczej będąc w latach 1945 – 1947 jej prorektorem. Został też mianowany p.o. kierownikiem Instytutu Fizyki UJ, wykładając równocześnie w latach 1950 – 1954 w Państwowej Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie. W latach 1945 – 1946 był współorganizatorem, a potem stałym prezesem zarządu Spółdzielni Wydawniczej Pracowników Technicznych Szkół Akademickich z siedzibą w Akademii Górniczej.

Profesor pełnił również wiele funkcji administracyjnych i społecznych. Był w Radzie Senatu, członkiem Komisji ds. Reorganizacji Katedr, Komisji Dyscypliny dla Urzędników i Niższych Funkcjonariuszy oraz - w latach 1926 - 1939 - Komisji Bibliotecznej Biblioteki Głównej AG.

Członek korespondent i członek czynny Akademii Nauk Technicznych w Warszawie oraz Polskiej Akademii Umiejętności (przewodniczący Komisji Nauk Technicznych w latach 1950–1952, wiceprezes i prezes).

Autor ponad 100 prac i monografii z zakresu elektromagnetyzmu, materiałoznawstwa elektrotechnicznego. Zapoczątkował w Polsce badania nad ciekłymi kryształami, w dużym stopniu wpłynął na unowocześnienie nauczania fizyki w szkołach średnich. Poświęcał dużo energii dydaktyce fizyki, a w szczególności metodyce jej nauczania na poziomie gimnazjalnym i uniwersyteckim. Na jego podręcznikach kształci się wiele roczników studentów. Był jednym z nielicznych specjalistów w Polsce międzywojennej w dziedzinie radiofonii.

29 listopada 1996 roku w pawilonie AGH C-1 sali wykładowej 37 przy Zakładzie Fizyki Ciała Stałego i Techniki Jądrowej nadano nazwę "Audytorium imienia prof. Mieczysława Jeżewskiego".

Odznaczenia i nagrody

Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Złoty Krzyż Zasługi, Medal Zwycięstwa i Wolności 1945, Medal Niepodległości, Medal 10-lecia Polski Ludowej, Złota Odznaka „Za pracę Społeczną dla Miasta Krakowa”, nagrody PAU i TNW oraz Państwowa Nagroda II stopnia, Polska Akademia Umiejętności przyznała Mu dwukrotnie nagrodę z funduszu Konstantego Simona.

Źródła do biogramu

Książki

Akademia Nauk Technicznych : 1933-1937. Warszawa 1937, s. 13-15
Biogramy uczonych polskich : materiały o życiu i działalności członków AU w Krakowie, TNW, PAU, PAN. Cz. 3 : Nauki ścisłe. Oprac. A. Śródka, P. Szczawiński. Wrocław 1986, s. 148-150
Encyklopedia Krakowa. Kraków 2000, s. 344
Hansel J.: Badania magnetyczne lin stalowych : 60 lat rozwoju metody w AGH. Kraków 2006, s. 67-68, [foto]
Kronika wydarzeń poprzedzających powstanie Wydziału Fizyki i Techniki Jądrowej Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie : 1919-1991. Oprac. B.Dziunikowski. Kraków 2001, s. 5, 50, [foto]
Księga wychowanków i wychowawców Akademii Górniczej w Krakowie (1919-1949). Oprac. J. Sulima-Samujłło. Kraków 1979, s. 69
Materiały Informacyjne [3]. Komisja Propagandowa Komitetu Obchodu 50-lecia AGH. Kraków 1969, s. 31-36
Non omnis moriar… : groby profesorów AGH Cmentarz Rakowicki. [Z. 1]. Oprac. H. Sieński. Kraków 2018, s. 39-40, [foto]
Profesor Mieczysław Jeżewski. W: 100 anegdot na stulecie Wydziału 1922-2022 : jubileusz 100-lecia Wydziału Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej AGH. Oprac. I. Suliga. Kraków 2022, s. 14-15, [foto]
[Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1930/31]. Kraków 1930, s. 16
[Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1932/33]. Kraków 1932, s. 24
[Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1933/34]. Kraków 1933, s. 25
[Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1935/36]. Kraków 1935, s. 24
[Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1936/37]. Kraków 1936, s. 26
[Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1937/38]. Kraków 1937, s. 25
[Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1938/39]. Kraków 1938, s. 28
[Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1946/47]. Kraków 1946, s. 12-13
[Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1947/48]. Kraków 1947, s. 5
Śródka A.: Uczeni polscy XIX-XX stulecia. T. 2 : H-Ł. Warszawa 1995, s. 113-115, [foto]
Wielka Księga 85-lecia Akademii Górniczo-Hutniczej. [Oprac.] zespół aut. K. Pikoń (red. naczelny), A. Sokołowska (dyrektor projektu), K. Pikoń. Gliwice 2004, s. 132
Wydział Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej : Wydział Hutniczy (1922-1951), Wydział Metalurgiczny (1951-1993), Wydział Metalurgii i Inżynierii Materiałowej (1993-2005) : jubileusz 90-lecia Wydziału : 1922-2012 [AGH]. Kraków 2012, s. 60-61, [foto]
Wydział Metalurgii i Inżynierii Materiałowej : jubileusz 75-lecia Wydziału 1922-1997. Kraków 1997, s. 34
Wydział Metalurgii i Inżynierii Materiałowej : jubileusz 80-lecia Wydziału 1922-2002. [AGH]. Kraków 2002, s. 64-65, [foto]
Wyrok na Uniwersytet Jagielloński 6 listopada 1939. Pod red. L. Hajdukiewicza. Kraków 1989, s. 287-288, [foto]
Z dziejów Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie w latach 1919-1967. Oprac. J. Sulima-Samujłło oraz zespół aut. Kraków 1970, s. 622 (Wydawnictwa Jubileuszowe 1919-1969)

Artykuły

Aresztowani podczas aktion gegen Universitäts-Professoren 6 listopada 1939 roku : aresztowani naukowcy Wydziału Hutniczego Akademii Górniczej. Alma Mater 2019, numer specjalny 212, s. 33, [foto]
Bolewski A.: Osiągnięcia Akademii Górniczej w Krakowie w okresie 1919-1939 : z kart historii. Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 1994, nr 6-7, s. 5-8
Figiel H.: [Audytorium imienia prof. Mieczysława Jeżewskiego]. Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 1996, nr 36, s. 18
Janowski J.: Dział Informacyjny Wydziału Metalurgicznego AGH za okres 50-lecia Wydziału 1922 - 1972 r. Zeszyty Naukowe AGH ; nr 367. [Seria] Metalurgia i Odlewnictwo 1973, z. 51, s. 277-339
Kalisz J.: Prof. dr habil. Mieczysław Jeżewski (1890-1972) : wspomnienie pośmiertne. Zeszyty Naukowe AGH ; nr 344. [Seria] Metalurgia i Odlewnictwo 1973, z. 48, s. 7-10, [foto]
Kalisz J.: Profesor dr Mieczysław Jeżewski. Postępy Fizyki 1972, z. 3, s. 221-227 [nekr.]
Kisielewska D.: 80 lat fizyki w AGH. Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 1999, nr 66/67, s. 32-34
Nowakowski A., Wnęk Z.: Wspomnienia o zmarłych profesorach Wydziału : Prof. dr hab. Mieczysław Jeżewski (1890-1971). Zeszyty Naukowe AGH ; nr 367. [Seria ] Metalurgia i Odlewnictwo 1973, z. 51, s. 52-53
Prof. dr Mieczysław Jeżewski. Wektor 1958, nr 15, s. 8
Sieński H.: Profesor Mieczysław Jeżewski : tablice - pamięć wiecznie żywa - część 28. Biuletyn AGH 2015, nr 95, s. 28-30, [foto]
Tomczyk M.: 75. rocznica "Sonderaktion Krakau". Biuletyn AGH 2014, nr 83, s. 8-9, [foto]